Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ.Επ.)

Η έννοια της Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης :

Η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (Κοιν.Σ.Επ.) είναι μια επιχείρηση η οποία ανήκει στα μέλη της και διοικείται απ’ αυτά με ισότιμο τρόπο. Ο βασικός σκοπός της λειτουργίας της είναι η επιδίωξη συλλογικού οφέλους. Ασχολείται δηλαδή για δραστηριότητες από τις οποίες αναμένεται να ωφεληθεί όλο το σύνολο της κοινωνίας ή έστω ένα μέρος αυτού και όχι μόνο τα μέλη της επιχείρησης. Κατά τον ίδιο τρόπο και τα κέρδη που προκύπτουν από τις δραστηριότητες της προορίζονται για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του κοινωνικού συνόλου. Προσφέρουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους να εργάζονται μαζί στήνοντας τις επιχειρήσεις τους και να λειτουργούν συνεταιρικά. Δημιουργούν παράλληλα θέσεις εργασίας οι οποίες προάγουν την ευημερία του κοινωνικού και συμβάλουν στην ανάπτυξη της οικονομίας. Ουσιαστικά είναι ένας αστικός συνεταιρισμός με εμπορική ιδιότητα ο οποίος εκτελεί κοινωνικό έργο.   

Κατηγορίες Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων:

Ανάλογα με το σκοπό που εξυπηρετούν διακρίνονται σε τρείς κατηγορίες:

Α) Ένταξης : Σκοπός των Κοιν.Σ.Επ. ένταξης είναι η κοινωνική και οικονομική ένταξη ατόμων που ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Δηλ. άτομα με αναπηρίες (σωματικές, νοητικές, ψυχικές, κτλ), εξαρτημένοι ή απεξαρτημένοι, οροθετικοί, φυλακισμένοι ή αποφυλακισμένοι καθώς και ανήλικοι παραβάτες. Όσα άτομα ανήκουν στις παραπάνω ομάδες του πληθυσμού βρίσκονται σε μειονεκτική θέση έναντι των υπολοίπων ως προς τη συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας. Η επιλογή τους για εργασία από κάποιον εργοδότη είναι σχεδόν αδύνατη και ειδικά τα τελευταία χρόνια, με την ανεργία να βρίσκεται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα λόγω της οικονομικής κρίσης, ο αποκλεισμός τους από την κοινωνία είναι βέβαιος. Οι Κοιν.Σ.Επ. ένταξης μπορούν να αποτελέσουν μια λύση στο πρόβλημα των συγκεκριμένων ανθρώπων. Από τους εργαζόμενους στις Κοιν.Σ.Επ. ένταξης θα πρέπει υποχρεωτικά ένα ποσοστό κατ’ ελάχιστον 40% να ανήκει στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.

Β) Κοινωνικής Φροντίδας: Οι Κοιν.Σ.Επ. Κοινωνικής φροντίδας λειτουργούν με σκοπό την παραγωγή προϊόντων και παροχή υπηρεσιών σε αδύναμες ομάδες του πληθυσμού όπως είναι οι ηλικιωμένοι, τα βρέφη, τα παιδιά, τα άτομα με αναπηρία και άτομα με χρόνιες παθήσεις. Πρόκειται δηλ. για δράσεις κοινωνικής πρόνοιας τις οποίες έχουν ανάγκη τα άτομα αυτών των ομάδων και μέχρι τώρα δεν είχαν  πρόσβαση σ’ αυτές. Οι Κοιν.Σ.Επ. Κοινωνικής Φροντίδας, κατά τον ίδιο τρόπο, έρχονται να δώσουν λύσεις στα προβλήματα αυτών των ανθρώπων καλύπτοντας κάποιες από τις ανάγκες τους.

Γ) Συλλογικού και Παραγωγικού Σκοπού: Οι Κοιν.Σ.Επ. Συλλογικού και Παραγωγικού σκοπού λειτουργούν σκοπεύοντας στην προαγωγή του τοπικού και συλλογικού συμφέροντος. Με τις δράσεις τους στοχεύουν στη βελτίωση της απασχόλησης, στην εξασφάλιση κοινωνικής συνοχής, στην ενδυνάμωση αλλά και στην ανάπτυξη μιας τοπικής κοινωνίας ή μιας περιφέρειας. Όταν μια τοπική κοινωνία πλήττεται έντονα από την οικονομική κρίση και επικρατούν συνθήκες φτώχειας και υψηλή ανεργία, οι Κοιν.Σ.Επ. Συλλογικού και Παραγωγικού σκοπού, με την εκμετάλλευση παραγωγικών πόρων αλλά και κάποιων στοιχείων της παράδοσης και του πολιτισμού του τόπου που μένουν ανεκμετάλλευτα, μπορούν να ασκήσουν οικονομικές δραστηριότητες και να συμβάλουν στη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης της συγκεκριμένης κοινωνίας. Οι δραστηριότητες αυτές σχετίζονται με την παραγωγή προϊόντων ή την παροχή υπηρεσιών σε τομείς όπως ο πολιτισμός (παραδοσιακή μουσική, χορός, κτλ), η διατήρηση παραδοσιακών επαγγελμάτων, η αξιοποίηση τοπικών προϊόντων, η εκπαίδευση, οι παροχές κοινής ωφελείας, κτλ.     

Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των Κοιν.Σ.Επ:

Μέλη Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης:

Μέλος Κοιν.Σ.Επ. μπορεί να γίνει οποιοσδήποτε απλός πολίτης αλλά και επιχείρηση. Δεν αποκλείεται κανείς από τη δυνατότητα συμμετοχής σε μια Κοιν.Σ.Επ. Η συμμετοχή των νομικών προσώπων δεν μπορεί να υπερβαίνει το 1/3 των μελλών και δεν επιτρέπεται η συμμετοχή ΟΤΑ αλλά και των ΝΠΔΔ που υπάγονται σ’ αυτούς. Σε Κοιν.Σ.Επ. ένταξης μπορούν να συμμετάσχουν ΝΠΔΔ με την έγκριση του φορέα που τα εποπτεύει. Για τις Κοιν.Σ.Επ. ένταξης απαιτούνται τουλάχιστον επτά (7) μέλη ενώ για τις Κοιν.Σ.Επ. Κοινωνικής Φροντίδας και Συλλογικού Σκοπού πέντε (5).  

Ανεξάρτητα από τον αριθμό των συνεταιρικών μεριδίων της Κοιν.Σ.Επ., καθένα από τα μέλη της διαθέτει μια ψήφο ενώ δεν έχουν δυνατότητα συμμετοχής στα κέρδη εκτός αν είναι παράλληλα και εργαζόμενοι σ’ αυτήν.

Το κεφάλαιο της επιχείρησης διαιρείται σε συνεταιριστικές μερίδες. Ο αριθμός των μερίδων και η ονομαστική τους αξία, η οποία είναι ίδια για κάθε μερίδα, καθορίζονται στο καταστατικό της επιχείρησης. Κάθε μέλος Κοιν.Σ.Επ. διαθέτει μια τουλάχιστον υποχρεωτική συνεταιρική μερίδα ως ελάχιστη χρηματική συμμετοχή στο κεφάλαιο της επιχείρησης. Στο καταστατικό ορίζεται η ονομαστική αξίας της κάθε μερίδας και είναι ίση για όλα τα μέλη. Η απόκτηση συνεταιριστικού μεριδίου πραγματοποιείται μόνο με την καταβολή μετρητών. 

Διάθεση των κερδών:

5% για σχηματισμό αποθεματικού

Έως 35% διανέμονται στους εργαζόμενους ως κίνητρο παραγωγικότητας

Το υπόλοιπο διατίθεται για τις δραστηριότητες της επιχείρησης και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Πόροι της Κοιν.Σ.Επ.:

Οι πόροι της Κοιν.Σ.Επ. προέρχονται από το κεφάλαιο της επιχείρησης, δωρεές τρίτων, έσοδα από την επιχειρηματική δραστηριότητα της, επιχορηγήσεις από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, την Ευρωπαϊκή Ένωση, διεθνείς ή εθνικούς οργανισμούς ή Ο.Τ.Α., καθώς και κάθε άλλο έσοδο από την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων της σύμφωνα με το καταστατικό της. Επίσης έχουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση από το Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας, το οποίο συστήνεται με κοινή απόφαση των Υπουργών σύμφωνα με τον Ν.3912/11, καθώς επίσης και από το Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης και στον Αναπτυξιακό Νόμο.

Ασφαλιστικές και Φορολογικές Υποχρεώσεις της Κοιν.Σ.Επ.:

Ένα φυσικό πρόσωπο με μόνη την ιδιότητα του μέλλους, εταίρου σε Κοιν.Σ.Επ. δεν του δημιουργεί ασφαλιστική ή φορολογική υποχρέωση καθώς δεν του προσδίδει εμπορική δραστηριότητα.

Όταν τα μέλη της Κοιν.Σ.Επ. παρέχουν  υπηρεσίες για την εξυπηρέτηση των σκοπών της χωρίς να βρίσκονται σε εργασιακή σχέση με αυτήν γίνεται κατ’ εφαρμογή των άρθων 713 επ.ΑΚ με την επιφύλαξη του άρθρου 12 του Ν.2716/1999.  Όταν εκτός από μέλη είναι παράλληλα και εργαζόμενοι στην Κοιν.Σ.Επ., αμείβονται κανονικά και έχουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που προβλέπει η εργατική νομοθεσία.

Οι Κοιν.Σ.Επ. τηρούν βιβλία β’ κατηγορίας (απλογραφικά) και αν στην επόμενη χρήση πραγματοποιήσουν έσοδα πάνω από 1.500.000 ευρώ τότε εντάσσονται υποχρεωτικά σε βιβλία Γ’ κατηγορίας (διπλογραφικά).    

Κέρδη των Κοιν.Σ.Επ. τα οποία διανέμονται στους εργαζομένους της που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, υπόκειται σε παρακράτηση φόρου εισοδήματος σύμφωνα με την εκάστοτε ισχύουσα φορολογική νομοθεσία.

Για το ποσοστό των κερδών τους που διατίθενται για σχηματισμό αποθεματικού δεν υπόκειται σε φορολογία εισοδήματος.

Κάθε μέλος της Κοιν.Σ.Επ. ευθύνεται μέχρι του ποσού της συνεταιριστικής του μερίδας και δεν έχει καμία άλλη ευθύνη έναντι των δανειστών της Κοιν.Σ.Επ. 

Αν διαπιστωθεί από την αρμόδια υπηρεσία ότι νομικά ή φυσικά πρόσωπα χρησιμοποιούν τις ευνοϊκές ρυθμίσεις του νόμου για να αποκομίσουν παράνομα περιουσιακό όφελος είτε για λογαριασμό των ιδίων είτε για λογαριασμό άλλων, τότε επιβάλλονται διοικητικές κυρώσεις οι οποίες είναι ανεξάρτητες από κάθε άλλη αστική, ποινική ή πειθαρχική κύρωση που τυχόν προβλέπεται σε βάρος των διοικούντων μελών της Κοιν.Σ.Επ. από την κείμενη νομοθεσία. Οι Διοικητικές αυτές κυρώσεις είναι η οριστική διαγραφή της Κοιν.Σ.Επ. από το Μητρώο Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας με απόφαση του Υπουργού Εργασίας ενώ παράλληλα επιβάλλεται με απόφαση του κατά τόπο αρμόδιου περιφερειάρχη πρόστιμο σε βάρος της Κοιν.Σ.Επ. τουλάχιστον 5000 ευρώ. 

Κίνητρα για την δημιουργία Κοιν.Σ.Επ.:

Για να μπορέσουν οι ενδιαφερόμενοι που αναζητούν ευκαιρίες αξιοποίησης των επιχειρηματικών τους ιδεών να  μπουν στη διαδικασία σύστασης μιας Κοιν.Σ.Επ., θα πρέπει να υπάρχουν κάποια κίνητρα που θα τους δίνουν ορισμένα πλεονεκτήματα για να το κάνουν. Τέτοια κίνητρα είναι τα εξής:   

·         Οι εργαζόμενοι στις Κοιν.Σ.Επ. ένταξης που ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού και λαμβάνουν επίδομα πρόνοιας ή οποιαδήποτε άλλη παροχή, εξακολουθούν να τα εισπράττουν ταυτόχρονα με την αμοιβή τους.

·         Οι Κοιν.Σ.Επ. έχουν πρόσβαση σε εξειδικευμένα προγράμματα χρηματοδότησης.

·         Οι Κοιν.Σ.Επ. εντάσσονται σε προγράμματα στήριξης της επιχειρηματικότητας, σε προγράμματα του ΟΑΕΔ για τη στήριξη της εργασίας και σε ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης.

·         Οι Κοιν.Σ.Επ. μπορούν να συνάπτουν προγραμματικές συμβάσεις με το Δημόσιο, τον ευρύτερο δημόσιο τομέα και τους ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού.

Διαδικασία σύστασης μιας Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης:

 Για τη δημιουργία μιας Κοιν.Σ.Επ. θα πρέπει να γίνουν ουσιαστικές ενέργειες σχεδιασμού, έναρξης και ανάπτυξης των δραστηριοτήτων της μαζί με τις τυπικές διαδικασίες ίδρυσης.

Οι διαδικασίες ίδρυσης περιλαμβάνουν όσα ακριβώς προβλέπονται για την ίδρυση ενός αστικού συνεταιρισμού ενώ απαιτείται επιπλέον και η εγγραφή στο Γενικό Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας.

Ουσιαστικές ενέργειες σχεδιασμού είναι η προπαρασκευή διαφόρων επιχειρηματικών εργαλείων όπως η έρευνα αγοράς και το επιχειρηματικό σχέδιο, όσο και η κινητοποίηση και ενημέρωση των εταίρων με στόχο τη δημιουργία του αρχικού πυρήνα της επιχείρησης και την προσέλκυση και άλλων ατόμων ή φορέων που ενδεχομένως ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν.  

Θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας Κοιν.Σ.Επ.:

Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις υπάγονται στα πλαίσια του Ν. 4019/2011 (ΦΕΚ Α’ 216/30/9/2011) για την Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνική Επιχειρηματικότητα και στις λοιπές διατάξεις.

Πηγές πληροφόρησης:

Γενικό Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας – Διεύθυνση Κοινωνικής Προστασίας www.ypakp.gr

Ειδική Υπηρεσία για την Κοινωνική Ένταξη και την Κοινωνική Οικονομία www.keko.gr